O gradu
O porijeklu imena Tivat
Postoje tri različite priče o tome kako je Tivat dobio ime. Prema prvoj, naziv Tivat izveden je od imena ilirske kraljice Teute, koja je jedno vrijeme imala svoju prijestonicu u Risnu, a vjeruje se da je posjedovala ljetnikovce u blizini današnjeg Tivta. U drugoj priči tvrdi se da bi naziv Tivat mogao biti izveden od imena hrišćanskih svetaca kao što su Sanctus Theodorus, Theodosius, Theodotus, Theodulus ili srednjovjekovnog Theudo, Teodo. Treća je priča kratka i bez većih obrazloženja. Naziv Tivat potiče od keltske riječi “touto”, što znači grad.
Geografski položaj i demografske karakterstike
Tivat se nalazi u centralnom dijelu Bokokotorskog zaliva, na jugozapadnim padinama brda Vrmac (765m). Nasuprot se proteže tivatski zaliv koji ujedno predstavlja i najveći od četiri zaliva u Boki Kotorskoj. Tivatski zaliv s Krtoljskim arhipelagom obalu Tivta čini lijepom i atraktivnom. Na zapadnoj strani je poluostrvo Luštica. Duž tivatske obale nižu se male atraktivne lučice, uvale i brojne plaže.
Tivat zauzima površinu od 46 km2, od kojih oko 5 km2 izlazi na otvoreno more. Nalazi se na 42°26´ sjeverne geografske širine i 18º42´ istočne geografske dužine.
Prema posljednjem popisu stanovništva iz 2011. godine, Tivat broji 14.031 stanovnika, dok je na popisu iz 2003. godine evidentirano 13.422 stanovnika.
Klima
Tivat ima tipično mediteransku klimu, sa blagim ali kišovitim zimama i vedrim i toplim ljetima. Srednja godišnja temperatura vazduha je 15° C. Tivat je najsunčaniji grad Boke Kotorske sa 2446,2 sunčanih sati u toku godine. Najčešći vjetrovi su bura (sjeveroistočni vjetar) u zimskom periodu, i maestral (sjeverozapadni vjetar) u ljetnim mjesecima. Jugo, topao vjetar koji donosi dosta kiše, je čest u jesenjem i zimskom periodu.
Srednja godišnja količina padavina iznosi 1.755 mm. Padavine su najkarakterističnije za hladno doba godine.
Zahvaljujući povoljnim klimatskim uslovima i dobrom geografskom položaju, Tivat je bogat hortikulturnim potencijalom. Pored raznovrsnog domaćeg mediteranskog bilja, tu je zastupljeno i dosta vrsta egzotičnog bilja kojeg su moreplovci donosili sa svih meridijana svijeta. Prijatna klima, Tivat čini atraktivnim turističkim mjestom.
Tivat kroz vrijeme
U istorijskom razvoju Boke Kotorske, pa samim tim i Tivta, mogu se zapaziti sljedeće epohe: ilirska, rimsko-vizantijska, nemanjićka, mletačko-turska i austro-ugarska do 1918. godine.
Praistorijskom vremenu na današnjoj teritoriji Tivta svjedoče tzv tumuli (gomile), koje predstavljaju svojevrsne grobnice. One su osim tijela pokojnika sadržale i brojne predmete iz njegovog života. Ovi su pronalasci donijeli brojna saznanja o životu Ilira, od bronzanog doba do početka rimske vlasti, u ovim krajevima. Najpoznatija je gomila u Maloj Grudi iz 1900-1800. godine stare ere.
O predrimskom i rimskom dobu svjedoče ostaci naselja, različitih čvrstih građevina u tivatskom polju i Krtolima. Malo je podataka i dokaza koji govore o periodu od propasti Rimskog carstva, zatim doseljavanja Slovena, do X vijeka.
Novo doba i srednji vijek donosi graditeljske spomenike sa znacima prve pismenosti i hristijanizacije slovenskih plemena. Za područje današnjeg Tivta i period ranog srednjeg vijeka veže se pojava benediktanskih monaha i njihovih naseobina. Jedan od najznačajnijih spomenika ovog vremena jeste benediktinska opatija Sv. Arhanđela Mihaila na Prevlaci.
U srednjem vijeku i kasnije, na tlu Tivta nalazila su se imanja peraštanskih i kotorskih plemića. Smjenjuju se brojni politički uticaji. Period nemanjićke vladavine u Boki Kotorskoj počinje 1185. i traje do 1370. godine kada se Kotor i njegov distrikt nalaze u okvirima srednjovjekovne države Nemanjića. Po propadanju carstva Nemanjića, ovaj dio Boke biva izložen uticaijma Kotorskog distrikta, Mletačke republike, uticajima nasljednika Nemanjića: Balšića, Lazarevića, Crnojevića…
Gotovo dva vijeka sve do kraja XVIII vijeka, ovo područje biće granično, između dvije velike sile, Venecije i Turske. Po padu Mletačke republike 1797. na ovom prostoru uslijediće sukobi interesa Francuske, Austrije i Rusije. Od 1814. do 1918. godine na ovim prostorima vlada Austro-ugarsko carstvo.
Veliki uticaj na razvoj Tivta kao grada ima odluka Opštinskog vijeća o ustupanju zamljišta za izgradnju Arsenala austro-ugarske ratne mornarice u Tivtu 1889. godine. Do tada orjentisani na poljoprivredu, stanovnici Tivta okreću se ka zanatima i tekovinama industrijalizacije. Kao grad, Tivat se počinje razvijati upravo tada, krajem XIX vijeka.
Po okončanju Prvog svjetskog rata 1918. godine Boka biva pripojena Crnoj Gori i postaje dio Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Kraljevine Jugoslavije. Drugi svjetski rat i narodnooslobodilačka borba ostavile su traga i na ovaj kraj, pa brojne ulice, spomenici, institucije u Tivtu nose imena narodnih heroja toga doba.
Uslijediće period velike Jugoslavije. Tivat u periodu nakon Drugog svjetskog rata postaje prepoznatljiv po velikom Mornaričko-tehničkom remontnom zavodu “Sava Kovačević”, koji je okosnica razvoja cijelog grada.
Po okončanju ratnih sukoba 90-tih godina XX vijeka, Tivat i Crna Gora bivaju dijelom Savezne Republike Jugoslavije, kasnije državne zajednice Srbije i Crne Gore. Tivat je od 2006. godine u sastavu nezavisne države Crne Gore i jedna je od 25 crnogorskih opština.
Tivat danas
Danas je Tivat moderan mediteranski grad orijentisan na razvoj turizma i komplementarih privrednih grana. Od 2007. MTRZ “Sava Kovačević” prvobitno nastao na osnovama austro-ugarske pomorske baze, doživljava transformaciju. Na tom je prostoru danas Porto Montenegro – velika marina za jahte sa luksuznim naseljem i svim pripadajućim sadržajima. Veliki investicioni projekat, poput ovog, Luštica Bay, razvija se na tivatskom dijelu poluostrva Luštica, gdje nastaje grad na nekada pustom dijelu obale. Tivat je povezan sa cijelim svijetom, morem ali i vazdušnim linijama, zahvaljujući vazdušnoj luci koja je smještena baš u Tivtu.
Tivat je grad kulture i ona je sastavni dio turističke ponude, koja značajno utiče na produžetak sezone i vanpansionsku potrošnju. Tivat je grad sporta u kojem je aktivno više od 40 sportskih klubova, a izgradnjom novih sportskih objekata, uticaće se na razvoj sportskog turizma.
Tivat krase brojni hoteli najviše kategorije, restorani i kafei najraznovrsnije ponude, privatni smještaji koji mogu zadovoljiti i najzahtjevnijeg gosta, brojni sadržaji, prirodne oaze…ali ga krase i njegovi ljudi koji sa Tivtom rastu i koji ga određuju.
Tivat je jedna od najmanjih ali i najrazvijenijih crnogorskih opština. Tivat je simbioza modernih objekata i tradicionalnih jedinstvenih ambijentalnih cjelina. On je spoj novog i starog, običaja i bogate tradicije lokalnog stanovništva i kosmopolitskog duha ljudi iz cijelog svijeta, koji Tivat biraju za život i odmor. Tivat je mnogo svjetova u jednom.
