Okrugli sto posvećen mogućnostima finansiranja razvoja iz EU fondova

U prostorijama Instituta za preduzetništvo i ekonomski razvoj u utorak, 20.05.2014. godine, u Podgorici održan je Okrugli sto pod nazivom “Mogućnosti finansiranja razvoja iz EU fondova” sa ciljem prezentacije rezultata analize o kapacitetima jedinica lokalne samouprave za privlačenje sredstava iz EU fondova. Cilj analize je procjena postojećih kapaciteta jedinica lokalne samouprave za korišćenje fondova Evropske unije, imajući u vidu prije svega značaj jedinica lokalne samouprave kao nosilaca razvoja, a zatim i značaj njihovog učešća u procesu korišćenja pretpristupne pomoći. Učesnici su bili predstavnici crnogorskih opština, a Opštinu Tivat je predstavljala članica tima za projekte Dubravka Koparan.
Na okruglom stolu govorili su: dr Nina Vujošević, Ministarstvo ekonomije; Peirre Yves Bellot, Delegacija Evropske unije u Crnoj Gori, Ljubinka Radulović, Zajednica opština Crne Gore; Marija Sošić, Tehnička pomoć reformi lokalne samouprave; Ivana Petričević, Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija; dr Dragana Radević, IPER
“Ukupni prihodi crnogorskih opština u 2013. godini iznosili su oko 227 miliona eura što je rast od 6% u odnosu na prethodnu godinu, ali je još uvijek ispod plana. U uslovima ekonomske krize i ograničene privredne djelatnosti za prikupljanje novih prihoda, sredstva iz EU fondova postaju sve važniji izvor finansiranja budućeg razvoja Crne Gore. Ukoliko se na vrijeme ne razviju apsorpcioni kapaciteti za prihvatanje tih sredstava, izgubićemo sjajnu priliku da podignemo konkurentnost naše ekonomije i poboljšamo kvalitet života crnogorskih građana”, kazala je dr Dragana Radević, direktor Instituta za preduzetništvo i ekonomski razvoj otvarajući okrugli sto posvećem mogućnostima finansiranja razvoja iz EU fondova.
U okviru kohezione politike za period 2007-2013. godine, Evropska Komisija izdvojila je oko 178 milijardi EUR za nove članice Evropske unije. Nivo iskorištenosti ovih sredstava je na jako niskom nivou: prednjače Estonija i Litvanija koje su u navedenom periodu povukle trećinu raspoloživih sredstava, dok su zemlje poput Rumunije i Bugarske iskoristile svega nešto manje od 15% fondova koji su im bili namijenjeni. “Ukoliko na vrijeme ne počnemo sa pripremama, sličan scenario može zadesiti i Crnu Goru”, dodala je Radević.
Korisnici finansijske pomoći Evropske unije su brojni: državni organi, nevladine organizacije, jedinice lokalne samouprave, nevladine organizacije, udruženja itd. S obzirom da lokalne samouprave imaju značajnu ulogu u korišćenju pretpristupne pomoći, urađena je analiza koja je imala za cilj da ocijeni kapacitete jedinica lokalne samouprave za privlačenje sredstava iz EU fondova. Analiza je potvrdila trend povećanja broja zaposlenih u opštinama koji se bave pripremom i sprovođenjem projekata finansiranih iz EU fondova, njihovu profesionalizaciju i redovno usavršavanje, a u značajnom broju opština su ustanovljene posebne organizacione jedinice koje se bave isključivo ovim poslovima. To je za rezultat imalo povećan broj projekata sa kojima opštine apliciraju na EU pozive, kao i povećanje broja odobrenih projekata. U periodu 2011-2013. godine, bilo je 85 predatih projekata u kojima su opštine glavni aplikanti, od kojih je odobreno 39 ukupne vrijednosti 14 miliona eura. Najveći broj prijavljenih projekata bio je u Bijelom Polju (15) i Nikšiću (20). Kada su u pitanju projekti u kojima su jedinice lokalne samouprave partneri, u istom periodu, ukupno je predato 124 projektna prijedloga, od kojih je odobreno 43. Najveći broj predatih projekata je iz opština Bijelo Polje (17) i Ulcinj (15).
“U posljednjih 7 godina, opštine su bile važan, ako ne i najvažniji korisnik IPA sredstava u Crnoj Gori. Kada saberemo vrijednosti svih IPA projekta u kojima su opštine bile glavni aplikanti ili partneri, kao i one u kojima su opštine bile direktni korisnici (mali infrastrukturni projekti), i sredstva uložena za izgradnju njihovih administrativnih kapaciteta, preko 66 miliona eura IPA fondova je usmjereno na opštine, što je doprinijelo ukupnom iznosu investicija od 132 miliona eura. Posljednji Izvještaj o napretku Evropske komisije konstatovao je da nije bilo razvoja u racionalizaciji i efikasnosti rada lokalne samouprave, te da su potrebni dodatni napori kako bi se ustanovila transparentna, efikasna i odgovorna administracija. U tom smislu, potrebno je raditi na: profesionalizaciji i integritetu službenika lokalnih samouprava, harmonizaciji regulative kako bi se stvorili uslovi da opštine zaista obavljaju poslove koje im se prenose u procesu decentralizacije, i boljoj koordinaciji između nacionalne i lokalnih vlasti u planiranju i realizaciji investicionih projekata, posebno u sektorima saobraćaja i životne sredine”, saopštio je u svom izlaganju Pjer Iv Belo, predstavnik Evropske Delegacije u Crnoj Gori. ”U tom smislu, novi pristup koji donosi IPA II zahtijevaće još tješnju saradnju između nacionalne i lokalnih vlasti, a fokus će sa manjih projekata biti usmjeren na veće koji imaju značajnije efekte, sektorski su orijentisani i podrazumijevaju umrežavanje više različitih partnera”.
“Jedan od ključnih prvih koraka u razvoju apsoprcionih kapaciteta opština su strateški planovi razvoja koji se usvajaju na period do 7 godina i koji opštinama pomažu da, u participativnom procesu, prepoznaju projektne ideje i izvrše njihovu prioretizaciju”, istakla je dr Nina Vujošević, generalni direktor za razvoj u Ministarstvu ekonomije. Ivana Petričević, generalni direktor za koordinaciju programa pomoći EU u Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija upoznala je prisutne sa procesom planiranja i obavezama koje su pred opštinama i Vladom Crne Gore. Najavljeni su i novi pozivi u okviru IPA I koji će biti prilika za dobijanje sredstava za realizaciju prioritetnih projekata opština.
O aktivnostima Zajednice opština da potpomogne proces razvoja apsorpcionih kapaciteta opština govorila je Ljubinka Radulović koja je podsjetila na inicijativu ove institucije prema Ministarstvu finansija u rješavanju jednog od važnih problema za korišćenje EU fondova, koji se odnosi na obezbjeđivanje iznosa za ko-finansiranje koji se u dosadašnjim pozivima kretao u intervalu od 15 do 25% ukupne vrijednosti projekta sa kojim se aplicira. “Veoma često, ovo predstavlja ograničenje za opštine da realizuju projekte koji su u suštini dobri i nailaze na podršku”, dodala je ona.
Marija Sošić, član tima za pružanje Tehničke pomoći reformi lokalne samouprave, ukazala je na činjenicu da je neophodno kontinuirano raditi na ujedinjenju kapaciteta kroz saradnju na međuopštinskom nivou. Pored toga, poseban akcenat treba staviti na dalju razradu strateških planova kroz opise projekata i doradu strateških planova na osnovu praćenja postignutog.